रोजचा Aprilfool

` ए सांग नं ! कसं करायचं बाबाचं April fool ? ‘ दिवसभर मुलींनी डोक्याला भुणभूण लावली होती. मी सुचवत असलेले कुठलेच plans त्यांना पटत नव्हते. शेवटी कंटाळून 'जाऊदे बाबा ! तुम्हीच ठरवा’, असं म्हणून मी त्यातून काढता पाय घेतला आणि मोकळी झाले. विचार करायचं एक काम वाचलं पण विचार थांबेनात. अशी प्रथा का बरं चालू झाली असावी ? सत्यानी आणि खरेपणानी वागणाऱ्यांना एक दिवस मुभा म्हणून ? पण आता ती प्रथा चालू ठेवण्यात किती अर्थ राहिलाए ? रोज पदोपदी फसवणूक करणाऱ्या आपल्या सारख्यांना त्या एका दिवसाचं काय मेलं कौतुक असावं ?

सकाळ उजाडते तीच मोबाईलच्या दर्शनानी आणि तिथेच होते फसवणुकीची सुरवात. खोटे smiley आणि खोट्या शुभेच्छांचा वर्षाव ! खोटी फुलं, खोटे केक, खोट्या मिठ्या आणि खोटं प्रेम. समोर भेटल्यावर तोंड फिरवणारे, social media वर मात्र over emotional असतात. मग दिवसभर सुरु होतात Insta आणि Facebook चे likes. प्रत्यक्ष भेटल्यावर कौतुकाची थाप मिळणं अवघड पण social media वर मात्र कौतुकाचा पाऊसच जणु ! ' कित्ती गोड, कित्ती मस्त ‘ असं reply देणारे किती लोक पुर्ण post वाचतात, ऐकतात किंवा बघतात देव जाणे. फसवणुक media वर होते का प्रत्यक्षात हेच मला अजून कळलेलं नाही.

Whatspp group चा एक किस्सा तर या सगळ्याचा कहरच !

खूप वर्षांनी शाळेतल्या मित्र मैत्रीणींचं एकदा reunion ठरलं. मैत्रीच्या तारा जुळायच्या आधी, whatsapp group आजकाल आधी जमतात. तसा group जमला. ठरलेल्या दिवशी भेटी झाल्या आणि group active झाला. मग सुरु झाले good morning, good night चे मेसेजेस, आणि एक दिवस एकानी भल्या पहाटेच मेसेज टाकला.. ` happybirthday योगिनी !! ‘ झालं !! कळपात पुढच्या मेंढराच्या मागे मान खाली घालून जाणाऱ्या मेढरांप्रमाणे प्रत्येकानी योगिनीला डोक्यावर घेतलं पण योगिनीचा काही reply येईना. दुपारी फोन बघितल्यावर, पहिला मेसेज पाठवणाऱ्या मित्राच्या लक्षात आलं..अरेच्चा आपला group चुकला ! आणि मग sorry wrong group म्हणून त्यानी post delete केली.

अशा ह्या बिनबुडाच्या शुभेच्छा !!

Social media वरच्या posts म्हणजे तर निव्वळ फसवणुकच. फोटो मधे सगळं सुंदर सुंदर पण delicious thai curry ला कशी चव नव्हती..., डोंगराची निसर्ग रम्यता अनुभवण्यात कशी वाट लागली..., weekend outing ला जेवणाचे कसे हाल झाले.. हे कोण लिहीणार ? प्रत्यक्षात कशी का परिस्थिति असेना पण social media वर प्रत्येकाचं आयुष्य हेवा वाटावा असंच.

त्या whatsapp वर येणाऱ्या forwards ची तर गम्मतच वाटते. त्यातून मिळणाऱ्या ज्ञानाच्या १०% जरी आपल्याला अमलात आणता आलं असतं तरी सगळीकडे रामराज्यच झालं असतं. अमलात आणायचं सोडुन केवळ ते forward करण्यातच आनंद मिळवत बसलोय आपण.

नक्की कुणाची फसवणुक करतो आपण, जगाची का स्वतःची ?..!  हेच कळत नाही  कधीतरी. 

रोजच्या धकाधकीच्या आयुष्यात वेळ मिळालाच आणि मित्र मैत्रिणी किंवा नातेवाईक भेटले, तरी खोटेपणा आहेच. मनमोकळ्या गप्पा, हसणं खिदळणं, चेष्टा मस्करी सगळं हरवुन बसलए कुठेतरी. न गप्पांमधे मन रमतं, न भेटुन समाधान वाटतं कारण, आम्ही मस्त...तुम्ही मस्तच्या पुढे गप्पा जातच नाहीत. कुणाला तरी आपला हेवा वाटेल म्हणुन आपले आनंद ही आपल्या कुशीत आणि दुःखाचा बाऊ कशाला म्हणुन ती ही आपल्यालाच कवटाळलेली. ही आपल्या जवळच्या लोकांची फसवणुक नाही तर काय ? 

सगळ्यात मोठी फसवणुक आपण करतो ती म्हणजे आपली.. कारण, काहीही करत असताना, आपल्या mobiles मुळे त्यातला आत्माच हरवुन बसलोय आपण आणि तरी आपल्याला वाटतए आपण खूप मजा करतोय. स्वतःची फसवणुकच नाही का ही ? 

आजकाल ते fitbit घड्याळ्यांचं fad आहे. सकाळी व्यायाम करताना BP किती ?, heart rate किती ?, किती calories burn झाल्या, steps किती झाल्या ह्याकडेच सगळं लक्ष. व्यायाम झाला असं म्हणणं फसवणुकच ! आपल्या मुलांना so called " quality time “ देत असताना एकीकडे office चं काम करणं मुलांची फसवणुकच. बायकोशी गप्पा मारत असताना इतर कुणाशी general chat करणं किंवा आलेले खंडीभर forwards बघणं, फसवणुकच. गावाला गेलेलं असताना त्या क्षणांचा आनंद घ्यायचा सोडुन सेल्फी काढत बसणं स्वतःची फसवणुकच, एखादी कलाकृति अनुभवत असताना call घेणं त्या कलाकाराची फसवणुकच, भेटायला येतो असं सांगुन, आता जमत नाही, म्हणुन आई वडिलांना video call करणं ही त्यांची फसवणुकच !! 

फसवण्यात इतके तरबेज झालो आहोत आपण, आपल्याला लागतो कशाला fools day ? Fool आपण रोजच्या रोज बनतोए आणि वाईट म्हणजे आपल्या लक्षातही येत नाही ते ! हे थांबणं शक्य नाही पण निदान वागण्यात खरेपणाचा प्रयत्न करणं तरी शक्य आहे. तो आधी करु आणि मग खुशाल साजरे करु असले Aprilfools day...!

Voice blog 9 आवाज आणि मानसिकता

गाणाऱ्यांसाठी सगळ्यात महत्वाची आणि तरीसुद्धा दुर्लक्षित गोष्ट म्हणजे आवाज. त्या आवाजाला थोडं महत्व प्राप्त करुन देण्याचा हा एक छोटसा प्रयत्न. गाणाऱ्यांची स्वतःच्या आवाजाबद्दल जागरुकता आणि त्याचा अभ्यास हा हेतु ठेवुन, डॉक्टर विद्याधर पंडित ह्यांच्या मर्गदर्शनाखाली लिहीलेले हे blog गायकांना उपयुक्त ठरतील अशी आशा आहे.

बहुतेक सर्व शारीरिक आजार हे psychosomatic असतात असं सिद्ध झालेलं आहे आणि आता हे सर्वमान्य आहे की बहुतेक आजार आपल्या मानसिकतेतुन निर्माण होत असतात.

उत्तम आवाजाच्या बाबतीत ही ह्या मानसिकतेचा मोठा वाटा असतो. आवाजाची निर्मिती अयोग्य होत असेल तर अनेक गोष्टी कारणीभूत असू शकतात. त्यातलं एक कारण मानसिकता आहे. आपल्यापैकी प्रत्येकानीच हा अनुभव घेतला असेल की आनंदी असताना, मन उत्साही असताना गाण्याची उर्मी जास्त असते. ह्या मनस्थितित कलेचा आनंद स्वतः घेता येतो आणि साहजिकच दुसऱ्याला ही देता येतो. मनस्थिति या उलट असली तर कलाकाराला आपलं उत्तम देता येत नाही. थोडक्यात उत्तम गाण्यासाठी मनस्थिति उत्तम ठेवणे कलाकाराला अपरिहार्य आहे.

आपल्या मानसिकतेमुळे आवाजात ही बदल होत असतो. उदा ; भिती वाटत असल्यास गाताना आवाज कोरडा पडणं किंवा आवाजात कंप निर्माण होणं. मानसिक अवस्थेत समतोलता साधणं अत्यंत गरजेचं आहे, कारण बिघडलेली मानसिक स्थिति आवाज बिघडण्याचं कारण ठरु शकते. आपल्या आयुष्यात काहीच वाईट घडणार नाही असे नाही पण त्या समस्यांना आपण कसे सामोरे जातो ह्यावरुन आपली मानसिक स्थिति अवलंबून आहे हे मात्र नक्की. आपले त्रास, दुःख विसरुन संगीताकडे बघता यायला हवे. इतर कुठल्याही त्रासापेक्षा गाण्याची उर्मी जास्त असली तरच इतर गोष्टींचा अावाजावर कमी परिणाम होईल.

ध्रुपद गायकांमधे आणि शास्त्रीय गायकांमधे मानसिकतेचा खूप फरक दिसुन येतो. त्यांच्या गाण्यात अधिक पावित्र्य दिसुन येतं. फरक आहे तो समर्पणाचा. मी गाते आणि मी केवळ माध्यम आहे ह्यातल्या भावाचा तो फरक आहे. मी गाते म्हणल्यावर माझ्या गाण्याची जवाबदारी माझ्यावर येते पण मी माध्यम असल्यावर माझा भाव शरणागतीचा असतो जो भाव ध्रुपदियांमधे जास्त दिसून येतो. त्यांचा आवाज उत्तम राहण्याचं हे एक कारण असू शकेल.

मानसिकता बिघडण्याचं अजून एक कारण म्हणजे आपल्या प्रमाणाबाहेरच्या मैफिलींची संख्या. अनेक यशस्वी गायक आपल्या मैफिली प्रामाणात ठेवतात. त्या पेक्षा जास्त असल्यास स्वीकारत नाहीत, कारण जागरणं, अर्धवट झोप, प्रवास ह्या सगळ्या कारणांनी आवाज बसेल की काय ह्या कल्पनेनी तसे विचार चक्र सुरू होतात. शारीरिक व बाह्य परिस्थितितील बदलांमुळे आवाज बिघडेल अशी मानसिक भिती बाळगणं ह्यामुळेही आवाज बिघडु शकतो.

शिवाय competition, insecurity, glamour, comparison, status वेगेरे गोष्टींमुळेही मानसिक अवस्था बिघडायला वेळ लागत नाही.

हे सगळं टाळता येणं शक्य नाही पण त्याचा संबंध गाण्याशी जोडणं टाळायाला हवं आणि त्यासाठी गाणं ही परमेश्वरची साधना आहे असा भाव असल्यास समतोल मानसिकता साधता येईल. गाणं हा अानंदाचा मार्ग आहे, त्यात शरणागतीचा भाव आहे, अशी भूमिका असल्यास मन शांत राहील आणि आवाज बिघडण्याचं एक कारण संपुष्टात येईल.

आवाज.. गाणाऱ्यांचं माध्यम’ या विषयावर अधिक माहितीसाठी आणि या विषयावरचे सगळे लेख वाचण्यासाठी follow करा sailypanse.blogspot.in

Cuddlingcouple

         He grabbed her in his arms and that's all she ever needed.

आम्ही गाणाऱ्या मुली

गाणं हे कुणाचं career असू शकतं ह्यावर आताशी कुठे मान्यता मिळायला सुरवात झाली आहे, नाहीतर अगदी आत्ता आत्ता पर्यंत लोकं विचारत होते,  "गाता ते ठीके पण बाकी काय करता.."? ह्यावर माझं मात्र ठरलेलं उत्तर असायाचं.. ' मला तेवढ़च येतं '.

खूप लहानपणापासुन गायला सुरवात केली आणि कधी गाणं माझं career होऊन गेलं कळलंच नाही. दुसरं काही करावं असं वाटलं ही नाही आणि दुसरं काही केलं, म्हणून काही जमलं असतं असं ही नाही.

माझ्यासारख्याच अनेक मुली संगीत career म्हणून निवडतात, लोकं कौतुक करतात, वेळेला प्रोत्साहन ही देतात पण ही कला जोपासणं तितकं ही सोपं नसतं प्रत्येक मुलीला. 

गाणाऱ्या मुलींच्या career चा हा एक छोटासा आढावा !

लग्नाआधी सगळ्याच गोष्टींचं कौतुक होत असतं, तसं ह्या ताज्या होऊ घातलेल्या career चं ही होतं ! आमच्या मुलीला अनेक कार्यक्रम असतात, लोकांना तिचं गाणं आवडतं, कौतुक होतं, लहान वयात कमवायला ही लागली.. , सगळंच कसं कौतुकास्पद.! 

आजुबाजूला चांगले काळजी घेणारे मित्र असतात, रात्री अपरात्री उशिर झाला तर घरी येऊन सोडणार, ज्यांचं घरच्यांना ही कौतुक असतं. क्वचित शेजारपाजारच्यांना, नातेवाइक लोकांना काहीतरी खटकतं पण घरचे त्यांना उत्तरं द्यायला खंबिर असतात.

आणि अशात ठरतं लग्न ! सुरळीत चाललेलं सगळं बदलतं आणि नव्यानी सगळा डाव मांडावा लागतो जो कधीतरी पुनः जमतो आणि कधीतरी साफ बुडतो.

सुनबाई गातात ह्याचं थोडे दिवस कौतुक होतं . 

कार्यक्रम लांबून बघायला बरे वाटतात पण खरी पंचाइत होते गाणारी सुन घरात आली की ! 

रियाज म्हणजे काही नोकरी नाही,  हवा तेव्हा सोयीने करता येतो असा लोकांचा गैरसमज असतो, पण नोकरीपेक्षाही चिकटिनी आणि नियमितपणे करता येतो त्यालाच रियाज म्हणायला हवं खरं तर. हा सगळा प्रकार घरच्यांना नवीन असतो आणि नवीन घरात त्याचं तंत्र जमावणं सुनेलाही अवघडंच ! घरच्यांना, कलाकार सांभाळण सोपं नसतं आणि नव्या घरात बस्तान बसवणं सुनेला सोपं नसतं  !

कार्यक्रमाला जातानाची मानसिकता, कार्यक्रमाची पूर्व तयारी, डोक्यात आणि मनात कार्यक्रमापूर्वीच सुरु असलेलं गाणं, त्याचा चाललेला विचार, हे सगळं सासरच्या लोकांना कसं बरं समजावं ?

कार्यक्रमाआधी कसं जेवण जात नाही, उशिरा जेवून कशी acidity होते, जागरणामुळे काय काय त्रास होतात, कार्यक्रम झाल्यावरही वाढलेल्या anxiety मुळे कशी झोप लागत नाही, सकाळी डोळा का उघडत नाही ह्याबद्दल सुन तरी काय खुलासा देणार ?

रात्रीबेरात्री कार्यक्रमानंतर कुणीतरी परकं आपल्या सुनेला घरी सोडयला येतं हे न आवडणं ही सहजिकंच आहे पण ह्यावर तोडगा काय ? बरं नवऱ्यानी बरोबर जावं तर सुनेबरोबर त्याचं ही routine डिस्टर्ब. रोज मरे त्याला कोण रडे ?

एकदा थोडं glamour आलं, लोकं ओळखु लागले आणि सासरच्यांना सुनेचा अभिमान वाटू लागला तर आनंदच आहे, पण निवृत्त व्हायच्या वयात आपली ओळखंच सुनेमुळे होऊ लागली तर कुणाला आवडेल ? ५० वर्ष ज्या घरात आपण राहतोए ते घर ही आता अमुक अमुक गाणारीचं घर म्हणून लोक ओलखायला लागले, तर थोडा त्रास होणारच की !

नवीन सुनेनी सणांना घरी असावं ही माफक अपेक्षा सुनबाई कशी पूर्ण करणार ? कार्यक्रम तर दिवाळी-गणपतीत असणार मग ऐन सणात आपल्यामुळे घर सुनं आहे आणि तरी आपल्याशिवाय सगळे सण पार पडतात ह्याची खंत सून तरी कुठे व्यक्त करणार ?

अशा सारख्या असंख्य छोट्या मोठ्या अडचणी पार करत आणि adjustments करत कुठलीही गाणारी मुलगी आपलं career घडवत असते. कलाकारांचं glamour दिसतं पण त्यामागचे त्यांचे कष्ट लोकांसमोर येत नाहीत, आणि हे कष्ट सुकर होण्यासाठी माहेराबरोबर सासरचा खंबीर पाठिंबा असेल तर यशाकडे जाण्याचा मार्ग अधिक सुकर होतो आणि एक कलाकार पूर्णपणे खुलतो हे मात्र नक्की.

मुलाबाळांसाठी career मधे ब्रेक घेणं, सगळं सोडून कार्यक्रमासाठी परदेशी जाणं, आजीनी नातवंडाना आईसारखं सांभाळणं, अशा हजारो adjustments करत माझ्यासरख्या असंख्य मुली आज संगीत क्षेत्रात यशस्वीरित्या काम करत आहेत ते केवळ घरच्यांच्या पाठींब्यामुळेच. त्या अनेकांचा आदर्श आहेत आणि समाजात मानाचं स्थान मिळवत आहेत. अशा सर्व स्त्री कलाकारांना आणि त्यांच्या पाठीशी असलेल्या त्यांच्या घरच्यांना माझा मानाचा मुजरा !!